De gemeente moet voor eind augustus 2020 een reactie sturen op de concept RES, die de Metropool Regio Eindhoven (MRE) heeft opgesteld. Het college heeft alle politieke partijen gevraagd input te leveren voor deze reactie van het college richting de MRE. Dit is onze reactie:

Het is goed dat er een redelijk ambitieus bod (van 2 TwH) ligt richting het rijk wat recht doet aan wat redelijk is voor onze regio (qua aantal inwoners en qua elektriciteitsgebruik) en wat ook realiseerbaar lijkt. Wat we wel moeten constateren is dat het bod nog weinig concrete invulling heeft, behalve dan wat er in de pijplijn zit (0,7 TwH).  We zouden graag zo snel mogelijk in het vervolgtraject richting RES 1.0 meer zicht willen hebben op:

  • Wat het concreet betekent per gemeente en meer specifiek voor de gemeente Heeze – Leende en de in onze gemeente aangewezen zoekgebieden.
  • Wat de verwachting is dat er aan grootschalige opwek mogelijk is bij zon op dak (> 15KwP) in de regio en specifiek in Heeze – Leende.
  • Hoe de globale verdeling er uit ziet tussen grootschalige opwek mogelijkheden door wind en zon (welk %wind en welk % zon). Dit als uitkomt van het participatie traject met burgers, bedrijven en natuur en milieu organisaties.

Daarnaast vinden wij het verstandig om bij het definitieve bod daadwerkelijk en concreet rekening te houden met de extra elektriciteit vraag die te verwachten is de komende jaren (bovenop de huidige vraag). Dit als gevolg van het gebruik van elektriciteit voor het opwekken van warmte (o.a. warmtepompen) en het gebruik van elektrische auto’s.

Ook vinden wij het verstandig om richting de totstandkoming van RES 1.0 specifiek aandacht te besteden aan het verdelingsvraagstuk over de verschillende subregio’s/gemeenten. Door de keuze die is gemaakt om grootschalige opwek te gaan plannen waar het in de regio het beste kan/het meest logisch is (zie Q&A webinair 3 juni) kunnen er grote verschillen ontstaan tussen gemeenten in de regio. Er zullen gemeenten zijn die bovenmatig meer en bovenmatig minder gaan bijdragen aan de opgave in de totale regio. Dit naar rato van aantal inwoner en eigen energiegebruik. Wij schatten in dat een vorm van “compensatie/tegenprestatie” nodig zal zijn om evenwicht te krijgen c.q. te houden in de samenwerking in de regio. Kortom een serieus bestuurlijk risico richting RES 1.0 waar we tijdig een oplossing voor moeten vinden.

Ook zouden we meer evenwicht willen zien in de verschillende onderdelen van de RES bij de verdere uitwerking richting RES 1.0. Dit t.o.v. de huidige (begrijpelijke) focus op grootschalige opwek via zon en wind. Hierbij denken we met name aan de onderwerpen energiebesparing, burgerparticipatie, betaalbaarheid en haalbaarheid voor burgers en ondernemers.  Dit hebben we hieronder nader geconcretiseerd. 

Energiebesparing

Er wordt in de RES aangegeven dat we maximaal in willen zetten op energiebesparing. Echter de uitwerking hiervan blijft steken in een zeer globale strategie die zoals ook al eerder aangegeven weinig concreet is.  Het in beweging krijgen van burgers en ondernemers is wat ons betreft alleen  maar een eerste stap. We zullen echt toe moeten naar, niet alleen een globaal energiebesparings- plan op regio niveau waarover sprake is in de RES,  maar concrete energiebesparingsplannen per gemeente per doelgroep c.q. per woningtype/bouwjaar. Dit gericht op een extra inspanning bovenop  de ca. 15%  autonome besparing waarmee landelijk is gerekend richting 2030. Als je serieus aan de slag wil gaan zou je minimaal een doel moeten hebben van ca. 40 a 50% besparing. Hierbij moeten we ons realiseren dat we het genoemde doel niet alleen bereiken door isolatie maar ook door gewoon minder energie te gebruiken. Als een van de zogenaamde “no regret”  maatregelen is het zaak om hier dan ook als gemeente Heeze – Leende direct “morgen” mee te starten en niet te wachten totdat RES 1.0 gereed is. Mogelijk dat we bij de gedragsverandering die hiervoor nodig is bij burgers en ondernemers ook de zo geroemde innovatiekracht van Brainport kunnen gebruiken. Het zou mooi zijn als we van Heeze – Leende een pilotgemeente kunnen maken die ons tot kampioen energie besparen maakt in de regio.

Burgerparticipatie

Bewustwording en draagvlak bij onze inwoners en ondernemers is cruciaal voor het slagen van de plannen zoals die in de RES zijn opgenomen. Tot op heden worden de plannen nog veel te veel top down over de inwoners en ondernemers uitgestort. Het moet veel meer een proces zijn waar inwoners vanaf het begin meepraten op verschillende niveaus. In regioverband over de hoog over plannen in de RES, maar nadrukkelijk ook lokaal bij de concrete voorbereiding van de uitvoering van plannen in de gemeente c.q. de wijken en buurten.  De verantwoordelijkheid hiervoor wordt wat ons betreft te gemakkelijk neergelegd bij de afzonderlijke gemeenten. De projectorganisatie en  de stuurgroep RES  mag hier wat ons betreft nog meer faciliterend en sturend in zijn zodat je geen grote verschillen gaat krijgen in de regio op dit gebied.  Voorstel van ons is om hierbij in Heeze-Leende aan te sluiten bij de burgerparticipatietrajecten die in het najaar op de rol staan voor de Omgevingsvisie en de Warmte Transitie Visie. Gebruik hiervoor niet alleen de traditionele bijeenkomsten in onze dorpshuizen en wijkgebouwen, maar maak hierbij ook gebruik van digitale hulpmiddelen.  Dit om een grotere groep mensen te bereiken.

De ultieme vorm van burgerparticipatie is mee kunnen beslissen over de richting die we met zijn allen op gaan.  In de concept RES wordt gesproken over maximale inzet op burgerparticipatie.  In die zin missen we in de stuurgroep RES de stem van “de gebruikers”. We willen er voor pleiten om zo snel mogelijk in de stuurgroep RES ook vertegenwoordigers op te nemen van o.a. Natuur en Milieuorganisaties,  natuurterrein beherende organisaties en de (vereniging van) lokale energie coöperaties. Lichtend voorbeeld is wat ons betreft hoe dit in de regio Hart van  Brabant al concreet vorm is gegeven. Ook pleiten we er in dit verband voor dat de reacties van de verschillende belanghebbenden op de concept RES gedeeld worden met de raden in de regio.

Betaalbaarheid en haalbaarheid energietransitie voor burgers en ondernemers

Het is goed dat er in de RES uitwerking gegeven wordt aan het vraagstuk hoe je burgers en ondernemers kunt laten profiteren van de opbrengsten van grootschalig opwek van energie. Echter wat we missen dat er aandacht wordt besteed aan de betaalbaarheid van de energietransitie voor mensen met een smalle beurs. Het zou goed zijn dat niet elke gemeente dit wiel opnieuw gaat uitvinden, maar dat de RES projectorganisatie voorstellen gaat formuleren (bouwstenen/best practices) waar gemeenten uit kunnen kiezen en waarmee ze concreet aan de slag kunnen de komende jaren.

Hoe verder (binnen de RES regio en binnen Heeze – Leende)

We vinden het een goed voorstel van het college om in september/oktober als onderdeel van het omgevingsvisietraject te gaan kijken wat de energietransitie concreet gaat betekenen voor Heeze – Leende.  Dit in samenhang met andere opgaven als klimaat, vergroten biodiversiteit, transitie landelijk gebied enz. Hierbij kiezen wij als uitgangspunt dat we eerst kijken waar grootschalige opwek binnen de gemeente wenselijk en mogelijk is en daarna gaan kijken of er koppelingen te leggen zijn met b.v. natuur en landbouw zoals in de RES wordt gesuggereerd.

Ten aanzien van de planning maken wij ons serieus zorgen over het feit dat de PlanMER procedure niet volledig is afgerond voordat de raden moeten gaan besluiten over de RES 1.0 (mei/juni volgend jaar).   We pleiten ervoor om nogmaals te kijken of hier geen versnelling in kan worden aangebracht, zonder de zorgvuldigheid geweld aan te doen. Een mogelijkheid hierbij is om het onderzoek te beperken tot die zoekgebieden die op korte termijn (gericht op 2030) kansrijk zijn en waarbij binnen dezelfde termijn ook aansluitmogelijkheden zijn op de infrastructuur van Enexis. We hebben sterk de indruk dat er dan binnen Heeze-Leende een aantal zoekgebieden voorlopig afvallen.

Conclusie

We vinden de uitwerking van de Concept RES nog onvoldoende concreet en niet evenwichtig genoeg. Zeker als je kijkt naar de andere RES regio’s in Brabant zal er een flink been bijgetrokken moeten worden om in mei/juni volgend jaar een goed besluit te kunnen nemen over de RES 1.0.

We gaan er vanuit dat het college c.q. wethouder Bosmans (onze vertegenwoordiger in de stuurgroep RES) onze zienswijze gebruikt om te komen tot een RES 1.0 waar we uiteindelijk als raad mee in kunnen stemmen. En om verrassingen te voorkomen willen we graag gedurende de komende periode (september 2020 – 1e half jaar 2021) op de hoogte gehouden worden van de voortgang en als raad op belangrijke keuzemomenten betrokken worden. Om die reden zou het goed zijn dat de stuurgroep RES de raden inzicht geeft in het plan van aanpak dat is opgesteld richting RES 1.0 incl. de bijbehorende tijdlijn.