Ik ben eerst door het populierenbosje dat net na de Welkoop ligt naar de beek gewandeld. Het bos is geschat 25 jaar oud. Er staat links en rechts els in de ondergroei. De vele brandnetels in de ondergroei wijzen op stikstofrijkdom. Blad van de populier draagt daaraan bij. Het bos is wat verrommeld. Er lopen slootjes, er staat water in dat onbelemmerd wegloopt. Het water bevat kwel. Dat is voor de natuur bijzonder belangrijk water dat uit de ondergrond naar boven komt en kalk- of ijzerrijk is. Dat levert bijzondere planten op. Een gaai, mees, merel laten zich zien, maar dat zegt niks over wat er kan broeden in dit bosje. In het weiland langs het bos zie je regelmatig reeën grazen. Die vinden dekking in dit bos of het bos in de aangrenzende boomkwekerij.
Boomkwekerijgronden Chris van der Wurf
Omdat ik bij de aansluiting van de nieuwe Randweg op de Leenderbos door het bos naar de Groote Aa wil lopen ga ik langs bij Chris van der Wurf om toestemming te vragen. Hij wil geen weg over zijn gronden. Chris houdt zelf het waterpeil in zijn kwekerij hoog, heel bijzonder. Hij werkt mét i.p.v. tegen de natuur. Hij heeft bosanemoon op zijn gronden staan, zeldzaam nog in onze natuurgebieden, laat staan erbuiten. In de kwelrijke sloten staat op plaatsen de waterviolier en in de natste bosjes elzenzegge. Das, vos, mol, ree en bever zijn zoogdieren die aanwezig zijn, ook meerdere soorten muizen en wellicht de waterspitsmuis die een zwaar beschermde status heeft. Over de bever straks meer.
Archeologisch monument?
Ik hoor dat er door de gemeente helemaal niet over de grond tussen het beekdal van de Groote Aa en het bedrijventerrein wordt gepraat. Daar ligt een bijzonder landschappelijk element, een historische stuifzandwal die een archeologisch monument zou zijn. Je ziet hem opbollen richting de Poortmannen als je bij de beek staat. Er schijnt door de gemeente met geen woord over gerept te worden.
Inventarisatie IVN Heeze-Leende 1001 soorten
Het IVN heeft vorig jaar in hun jubileumjaar een 1001 soortenjaar gehad. Het beekdal van de Sterkselsche Aa en Kleine Dommel is vanaf de Somerenseweg tot aan de A67 helemaal geïnventariseerd op alle soortgroepen, van nachtvinder tot braam en van libellen, salamanders en kikkers tot grauwe klauwier. Het beekdal van de Groote Aa zou voor een groot deel ook deze soorten kunnen herbergen, zeker tussen de Leenderweg en de beek. Ik ben erg benieuwd naar de inventarisaties van Royal Haskoning. Die zouden echt meer dan een paar soorten moeten gaan bevatten. Het is een gerenommeerd bedrijf waar ik prima mee heb gewerkt in mijn tijd bij Brabants Landschap.
Schitterend moerasbos
Ik loop het bos in vanaf de aansluiting van de Randweg op de Leenderweg. Het betreft een boomkwekerij met overal slootjes met ijzerrijke kwel. De sloten zijn netjes geveegd door het Waterschap, zoals overal. Water vasthouden in de winter, zodat het weg kan zakken richting grondwater? Geen sprake van, het loopt onbelemmerd richting de beek. Weg is weg. Als ik halverwege de Leenderweg en de beek ben kom ik in een prachtig bos met o.a. dikke populieren, hazelaar, esdoorn, taxus. Wellicht hoorde het ooit bij de boomkwekerij maar heeft men het laten verwilderen. Zowel de grondwaterstand hier als het bos mag absoluut niet worden aangetast. Al daalt de gemiddelde waterstand maar met een paar centimeter, dan ben je de zeldzame planten al kwijt. Het bos loopt door tot aan de Groote Aa.
Stuw en bever
Ik loop naar een stuw in de Groote Aa. Aan de Leenderkant staat het water, door de stuw, een halve meter hoger dan aan de kant van Heeze. Een duidelijk beverspoor is te zien. Als de bever stroomopwaarts wil moet hij de kant op om aan de andere kant weer het water in te gaan. De sporen zijn vers en intensief. Ik zie geen knaagsporen maar hoorde van de eigenaar van een perceeltje verder stroomopwaarts dat de bever daar actief is.
Voor mij is duidelijk dat de variant die parallel aan het spoor loopt de optie is die de natuur de minste schade toebrengt. Ik zag in de spoorsloot, daar waar hij niet is geveegd, de koningsvaren staan. Een beschermde plant, maar die staan er wellicht meer. Het IVN heeft daar wel eens geïnventariseerd.
In de Omgevingsvisie staat: ‘Natuurgebieden en beekdalen; het beschermen en versterken van de natuurwaarden heeft in dit deelgebied de hoogste prioriteit’. Het zijn volgens de Omgevingsvisie groene buffers waarlangs ecologische verbindingen gerealiseerd moeten worden. Er moet natte natuurontwikkeling langs de oevers plaatsvinden en de beekdalen moeten worden ingezet als waterberging. Dat staat haaks op het doorsnijden van het beekdal met een weg. Er zal een compensatieplan moeten komen voor verloren natuur. Tevens een duidelijk plan, met garanties en monitoring, dat ervoor zorgt dat er geen waterstandsverlaging in het beekdal met bijgaand natuurverlies zal optreden.
Toevoeging van de fractie:
Tijdens de informatie-avonden op 1 en 9 december kwamen alleen de verkeerstechnische gevolgen van de verschillende varianten aan de orde. Toch zijn er ook andere onderzoeken gedaan op het gebied van o.a. ecologie, waterhuishouding, archeologie, cultuurhistorie, geluid en bodemvervuiling. De resultaten daarvan zullen worden meegenomen in de afweging en worden nog gepubliceerd. Royal Haskoning heeft op eigen initiatief een zesde variant toegevoegd: 1a (zie onder).
Het zo veel mogelijk volgen van het spoortracé zou de voorkeur hebben van het bureau omdat dit de minste schade toebrengt aan het beekdal en het beste scoort wat betreft afname van verkeer in het centrum van Heeze. Ook het Waterschap zou een voorkeur voor deze variant hebben. Er zijn nog wel veel onzekerheden: onderhandelingen met ProRail over aanpassing van spoorwegovergangen zijn niet eenvoudig en ook is onbekend of het aankopen van grond in alle gevallen zal lukken. Naar verwachting zal de gemeenteraad over het precieze tracé in maart 2023 een besluit nemen.
In het Eindhovens Dagblad stond een artikel over de weg.
